UID: 05651

"ไข้เลือดออก" โรคติดเชื้อไวรัสเดงกีที่มียุงลายเป็นแมลงนำโรค กลายเป็นปัญหาสาธารณสุขในหลายประเทศทั่วโล

วันนี้ (26 พ.ค.2565) ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน ได้ทวีตข้อความผ่านทวิตเตอร์ @TLHR2014 ระบุว่า ศา

"ไข้เลือดออก" โรคติดเชื้อไวรัสเดงกีที่มียุงลายเป็นแมลงนำโรค กลายเป็นปัญหาสาธารณสุขในหลายประเทศทั่วโลก จำนวนผู้ป่วยเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วใน 30 ปีที่ผ่านมา ขณะที่องค์การอนามัยโลก เตือนว่า แนวโน้มผู้ป่วยจะเพิ่มสูงขึ้น โดยในปี 2566 พบการแพร่ระบาดใน 80 ประเทศทั่วโลก มีผู้ติดเชื้อสูงสุดเป็นประวัติการณ์ แตะ 5 ล้านคน และเสียชีวิต 5,000 คน ที่ผ่านมาหลายประเทศทั่วโลก ศึกษาวิจัย "ทำหมันยุงลาย" โดย 3 วิธีหลัก คือ การทำให้ยุงเป็นหมันโดยการตัดต่อพันธุกรรมยุง ซึ่งบริษัทเอกชนในอังกฤษ นำไปใช้ในบราซิล, การใส่เชื้อโวลบาเกียในช่วงที่ยุงเป็นไข่ ซึ่งยุงตัวผู้จะเป็นหมันทันที ส่วนตัวเมียจะเป็นพาหะเมื่อไปผสมพันธุ์อาจจะเป็นหมันในรุ่นต่อไป ซึ่งจีนและออสเตรเลียใช้เทคนิคนี้ ก่อนหน้านี้ ปี 2559 จีนประกาศความสำเร็จ ด้วยการตั้งโรงงานยุงขนาดใหญ่ที่สุดในโลก เพื่อเพาะพันธุ์ยุงตัวผู้ที่ถูกดัดแปลงพันธุกรรมให้เป็นหมันจากเชื้อแบคทีเรีย "วอลแบเชีย" จำนวนหลายล้านตัวต่อสัปดาห์ จากนั้นปล่อยยุง 3 ล้านตัว เข้าไปในเขตที่พักอาศัยของประชาชน ย่านชานเมืองกวางเจา เพื่อให้ผสมพันธุ์กับยุงตัวเมีย ส่งผลให้ประชากรยุงลดลงถึง 90% ส่วนในไทย ปี 2567 พบแนวโน้มผู้ป่วยไข้เลือดออกเพิ่มขึ้น เฉพาะ 2 เดือนแรกของปี ยอดป่วยทะลุค่ามัธยฐานย้อนหลัง 5 ปี ดร.ปิติ มงคลางกูร นักกีฏวิทยา กองโรคติดต่อนำโดยแมลง กรมควบคุมโรค บอกเล่าสถานการณ์ของโรค เฉพาะเดือน ม.ค.-ก.พ.2567 ซึ่งไม่ใช่ช่วงหน้าฝน หรือฤดูุยุง กลับพบผู้ป่วยสะสม 17,783 คน มากกว่าช่วงเวลาเดียวกันของปี 2566 ถึง 2.1 เท่า ในจำนวนนี้มีผู้เสียชีวิต 25 คน จาก 16 จังหวัด ยอดผู้ป่วยไข้เลือดออกเพิ่มสูงขึ้นหลังสถานการณ์ COVID-19 คลี่คลาย ประชาชนเคลื่อนย้าย เดินทางท่องเที่ยวมากขึ้น อาจถูกยุงกัดและนำโรคกลับมายังที่พักอาศัย ก่อนแพร่โรคในชุมชน หน่วยงานที่เกี่ยวข้องพยายามรณรงค์ป้องกันโรค ชวนคว่ำกะละมัง หรือจุดน้ำขัง ฉีดพ่นยา เททรายกำจัดยุง แต่หนึ่งในมาตรการที่ถูกถามถึง คือ "ทำหมันยุง" โครงการที่หยุดชะงักไปตั้งแต่ปี 2562 ดร.ปิติ กล่าวว่า โครงการหยุดชะงักส่วนหนึ่งมาจากสถานการณ์ COVID-19 ในช่วงแรกบางพื้นที่ล็อกดาวน์ ทีมวิจัยไม่สามารถเข้าพื้นที่ไปเก็บข้อมูลได้ จึงทำเรื่องคืนงบประมาณการวิจัย แม้ผลการประเมินในพื้นที่นำร่องวิจัย อ.แปลงยาง จ.ฉะเชิงเทรา เมื่อปี 2559 พบว่า ลดจำนวนยุงลายที่เป็นพาหะนำโรคในธรรมชาติได้ถึง 97% หลังปล่อยยุงตัวผู้นาน 6 เดือน อย่างไรก็ตาม เป็นการทดลองในหมู่บ้าน อาจมีขนาดพื้นที่เล็กเกินไปที่เห็นประสิทธิภาพของการทำหมันยุงต่อการลดโรค การกลับมาของโครงการ "ทำหมันยุง" คาดว่าจะเริ่มขึ้นช่วงกลางปีนี้ โดยมีหน่วยงานหลัก คือ สำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ ร่วมกับทีมนักวิจัยชุดเดิม ตั้งเป้านำร่องพื้นที่ กทม. เพราะมีผู้ป่วยซ้ำซากทุกปี ประชากรหนาแน่นสูง และมีการเคลื่อนย้ายเดินทางไปทำงานต่างแขวง ต่างเขต เช่น ติดเชื้อจากที่ทำงาน และไปแพร่ระบาดในหมู่บ้าน ซึ่งพฤติกรรมของยุงลาย เป็นยุงที่ค่อนข้างขี้เกียจ บินไม่ไกล ถ้าเจอที่อยู่ที่ชื่นชอบ หรือคนในบ้านมีกรุ๊ปเลือดที่ชอบกิน โดยเฉพาะกรุ๊ป O และกรุ๊ป B ก็จะไม่บินไปที่อื่น ขณะที่ต่างประเทศให้ความสนใจเข้ามาวิจัยทำหมันยุงในไทยเช่นกัน แต่มีข้อจำกัดเรื่องสายพันธุ์ยุง จึงไม่ได้ตอบรับ เพราะต้องการใช้ "ยุงไทย" เพื่อความปลอดภัย ขณะนี้ไทยพัฒนายุงให้มีเชื้อโวลบาเกียแล้ว ใช้วิธีทำหมันยุงสองขั้นตอน ขั้นตอนแรกใช้วิธีการทางเทคโนโลยีชีวภาพ ฉีดเชื้อโวลบาเกีย ซึ่งสกัดจากยุงลายสวนเข้าไปในยุงลายบ้าน เพืkis918 hack่อพัฒนายุงลายบ้านสายพันธุ์ที่ทำให้ยุงในธรรมชาติเป็นหมันได้ ขั้นตอนที่สอง ใช้วิธีฉายรังสีปริมาณอ่อนเพื่อทำให้ยุงลายบ้านสายพันธุ์ที่พัฒนาใหม่นี้เป็นหมันด้วย ส่วนการปล่อยยุงมี 2 วิธี คือ ปล่อยทั้งตัวผู้และตัวเมีย โดยยุงตัวผู้จะไปผสมพันธุ์กับยุงลายบ้านตัวเมียในธรรมชาติ ให้ไข่ฝ่อ เป็นหมัน และไม่สามารถแพร่พันธุ์ต่อได้ ส่วนยุงตัวเมียที่มีเชื้อโวลบาเกียจะออกลูกหลานที่มีเชื้อนี้ เท่ากับเพิ่มจำนวนตัวผู้ที่มีเชื้อดังกล่าวในธรรมชาติ หรือปล่อยเฉพาะยุงตัวผู้ที่มีเชื้อโวลบาเกีย ผลการทดสอบเมื่อปี 2559 ที่บริเวณพื้นที่ทดลองโรงเรียนบ้านหนองสทิต ต.หัวสำโรง อ.แปลงยาว จ.ฉะเชิงเทรา โดยปล่อยยุง 10,000 ตัว พบว่า ยุงตัวเมียไข่ฝ่อ หลังจากตัวผู้ที่มีเชื้อโวลบาเกียไปผสมพันธุ์ และส่งผลให้จำนวนยุงลดลงเรื่อย ๆ ไข่ยุงลายรอฟักตัว ไข่ยุงลายรอฟักตัว ไข้เลือดออกไม่สามารถติดต่อจากคนสู่คนได้โดยตรง ต้องอาศัยยุงลายเป็นพาหะนำโรค ระยะที่ผู้ป่วยแพร่เชื้อได้คือ 2 วันก่อนถึง 6 วันหลังวันที่เริ่มแสดงอาการ และเมื่อยุงได้รับเชื้อไวรัสเดงกีจากผู้ป่วย จะใช้เวลา 8-12 วันในการเพิ่มเชื้อไวรัสจนมากพอ และเป็นระยะติดต่อจากยุงสู่คนได้ ดร.ปิติ ตั้งข้อสังเกตถึงจำนวนผู้ป่วยไข้เลือดออกที่เพิ่มสูงขึ้นทั้งที่อยู่ในช่วงหน้าแล้ง ว่า อาจเป็นสถานการณ์ของโรคต่อเนื่องจากปี 2566 และภาวะโลกร้อน สิ่งสำคัญของการลดจำนวนผู้ป่วย คือ รณรงค์ให้ความรู้ วางมาตรการทางการแพทย์ การสอบสวนโรค และใช้นวัตกรรม "ลดโรค-คุมแพร่เชื้อ" NS1 ชุดตรวจหาเชื้อไข้เลือดออกแบบรวดเร็ว NS1 ชุดตรวจหาเชื้อไข้เลือดออกแบบรวดเร็ว อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง "ไข้เลือดออก" ม.ค.พุ่ง 1.9 เท่าป่วย 8,197 คนตาย 13 คน เปิด 3 กลไก แปลงร่างจาก ”ยุง” เป็น ”ซูเปอร์ยุง” เปิด 13 เรื่อง น่ารู้เกี่ยวกับ "ยุง" วายร้ายตัวจิ๋ว

วันนี้ (19 ส.ค.64) น.ส.รัชนก อินทนนท์ หรือ "เมย์” นักแบดมินตันทีมชาติไทย โพสต์ข้อความทางเฟซบุ๊ก “Kam