หา ราย ได้ นักเรียนสหพั🍭นธ์เรือกร🎨รเช🍔ียงนานา🍰ชาติ (FISA)🌟 แจ🎃้งข่าวดีกับสม
เมื่อพูดถึงระบบสุริยจักรวาล เราอาจนึกถึงบรรดาดาวเคราะห์ตั้งแต่ ดาวพุธ ดาวศุกร์ ไปจนถึงดาวเนปจูน แต่แท้จริงแล้วขอบเขตของระบบสุริยะนั้นเลยพ้นวงโคจรของดาวเนปจูนไปไกลมหาศาล และระหว่างช่องว่างตั้งแต่ดวงอาทิตย์ไปจนถึงขอบเขตของระบบสุริยะก็เต็มไปด้วยเทหวัตถุต่าง ๆ เช่น ดาวเคราะห์น้อย ดาวเคราะห์แคระ ดาวหาง และก้อนน้ำแข็งสกปรกอีกมากมายนับไม่ถ้วน แต่สิ่งที่ทำให้เราอาจนึกไม่ถึงก็คือวัตถุที่ไม่คุ้นชื่อเหล่านี้ มีขนาดใหญ่เกือบจะใกล้เคียงกับดาวเคราะห์ ซึ่งนักดาราศาสตร์เรียกว่าดาวเคราะห์แคระ เพียงแต่ระยะที่ห่างไกลเลยจากวงโคจรของดาวเนปจูนออกไป ทำให้ยากที่เราจะสังเกตเห็นวัตถุเหล่านี้ด้วยตาเปล่า ในบทความนี้เราจึงจะพาไปส่องวัตถุอันแสนห่างไกลเหล่านี้ อาจต้องทำความเข้าใจก่อนว่าดาวเคราะห์แคระนั้นอาจอยู่ในระบบสุริยะชั้นในก็ได้ เช่น ซีเรส (Ceres) ที่โคจรอยู่ระหว่างวงโคจรของด‰ˆาวอังคารกับดาวพฤหัสบดี แต่ในบทความนี้เราจะมุ่งเน้นไปที่ดาวเคราะห์แคระหรือเทหวัตถุขนาดใหญ่ที่อยู่เลยจากวงโคจรของดาวเนปจูนเป็นหลัก ในบริเวณที่นักดาราศาสตร์เรียกว่าบริเวณพ้นดาวเนปจูน (Trans-Neptunian Object) หรือไกลกว่า 30 หน่วยดาราศาสตร์ หรือประมาณสี่พันล้านกิโลเมตรจากดวงอาทิตย์ 1. พลูโต (Pluto) เป็นวัตถุ&#x;พ้นดาวเนปจูนที่โด่งดังที่สุด เนื่หา ราย ได้ นักเรียนองจากในอดีตมันเคยถูกจัดหมวดหมู่ในกลุ่มดาวเคราะห์ ก่อนที่ในปี ค.ศ. 2007 ได้มีการออกมติการจัดหมวดหมู่ดาวเคราะห์ต่าง ๆ ใหม่ ซึ่งพลูโตไม่ได้อยู่ภายใต้นิยามใหม่และถูกลดชั้นลงมาให้เป็นดาวเคราะห์แคระ มันมีรัศมีเพียงแค่ 1,151 กิโลเมตร (คิดเป็น 1 ใน 6 ของโลก) และมีวัตถุบริวารขนาดใหญ่ที่ชื่อชารอน (Charon) แม้พลูโตจะมีวงโคจรที่แปลก กล่าวคือในบางฤดูกาล มันจะเข้าใกล้ดวงอาทิตย์มากกว่าดาวเนปจูนเนื่องจากมีวงโคจรที่ทับซ้อนกัน แต่พลูโตก็ยังถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มวัตถุพ้นดาวเนปจูนอยู่ ด้วยระยะโคจรไกลจากดวงอาทิตย์มากที่สุดอยู่ที่ประมาณเจ็ดหมื่นห้าพันล้านกิโลเมตร ใช้เวลาโคจร 248 ปี และตั้งแต่มันถูกค้นในปี ค.ศ.1930 มันเองก็ยังไม่เคยโคจรรอบดวงอาทิตย์ครบเลยแม้แต่รอบเดียว 2. อีริส (136199 Eris) เป็นดาวเคå¦åราะห์แคระที่มีรัศมี 1,100 กิโลเมตร ถูกค้นพบในปี ค.ศ. 2005 อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ ณ จุดไกลสุด 97 หน่วยดาราศาสตร์ (14,000 ล้านกิโลเมตร) ใช้เวลาโคจรรอบดวงอาทิตย์ 559 ปี และอาจกล่าวได้ว่าการค้นพบอีริสนำไปสู่การตัดพลูโตออกจากการเป็นดาวเคราะห์ โดยผู้ค้นพบ ไมค์ บราวน์ ได้กล่าวในหนังสือชื่อ How I Killed Pluto ว่า อีริสนั้นมีขนาดที่ใหญ่กว่าพลูโต และหากเรายังนับวัตถุขนาดเล็กเหล่านี้เป็นดาวเคราะห์ ในอนาคตก็จะต้องมีการเพิ่มดาวเคราะห์ดวงใหม่ไปเรื่อย ๆ จึงควรมีการนิยามคุณลักษณะของดาวเคราะห์ที่ชัดเจนไว้แต่แรกเริ่ม 3. มาเกะมาเกะ (136472 Makemake) เป็นดาวเคราะห์แคระรัศมีเพียง 715 กิโลเมตร ถูกค้นพบในปี ค.ศ. 2005 เช่นเดียวกับอีริส ใช้เวลาโคจรรอบดวงอาทิตย์ 306 ปี ในบางช่วงเวลามันจะโŽŸคจรเข้ามาอยู่ใกล้กว่าดาวพลูโต และเมื่อมันโคจรห่างออกไปที่สุด มันจะมีระยะห่างจากดวงอาทิตย์ถึง 52 หน่วยดาราศาสตร์ (เจ็ดพันล้านกิโลเมตร) 4. เฮาเมอา (136108 Haumea) ได้รับการค้นพบในปี ค.ศ. 2��004 มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 780 กิโลเมตร และมีจุดโคจรที่ไกลที่สุดอยู่ที่ 51 หน่วยดาราศาสตร์ (7,000 ล้านกิโลเมตร) มีวงโคจรที่ค่อนข้างทับซ้อนกับมาเกะมาเกะ และมีโครงสร้างใกล้เคียงกัน 5. เซดนา (90377 Sedna) เป็นดาวเคราะห์แคระพ้นดาวเนปจูนที่มีวงโคจรห่างออกไป ณ จุดที่ไกลที่สุดถึง 937 หน่วยดาราศาสตร์ ( 140,000 ล้านกิโลเมตร) ด้วยระยะห่างเช่นนี้นักดาราศาสตร์จึงสามารถทำได้เพียงแค่ประมาณขนาดของมัน ซึ่งปัจจุบันในปี ค.ศ. 2023 ยอมรับกันอยู่ที่รัศมีประมาณ 1,000 กิโลเมตร จัดว่ามีขนาดใกล้เคียงกับดาวพลูโต แต่มีวงโคจรที่ห่างออกไปกว่ามาก ในการโคจรรอบดวงอาทิตย์หนึ่งครั้งมันต้องใช้เวลามากถึงหนึ่งหมื่นหนึ่งพันปี โดยมันได้ถูกค้นพบครั้งแรกในปี ค.ศ. 2003 วัตถุที่ยกตัวอย่างมาเหล่านี้เป็นเพียงบางส่วนของวัตถุพ้นดาวเนปจูนเท่านั้น หากสังเกตจะพบว่าช่วงเวลาการค้นพบจะอยู่ในช่วงระหว่าง ค.ศ. 2003 - 2005 และนำโดยทีมนักวิทยาศาสตร์ชาวสหรัฐฯ นำโดยไมค์ บราวน์ จากสถาบันเทคโนโลยีแคลิฟอร์เนีย (California Institute of Technology) ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับการสร้างนิยามดาวเคราะห์ใหม่ของสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล (International Astronomical Union) และนำไปสู่การฆ่าดาวพลูโต ปัจจุบันนักดาราศาสตร์ยังคงค้นหาวัตถุใหม่ ๆ เหล่านี้ต่อไปด้วยเครื่องมือทางดาราศาสตร์ที่ทันสมัย รวมถึงกล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์เว็บก็อาจช่วยให้การสำรวจวัตถุพ้นดาวเนปจูนเหล่านี้มีความชัดเจนขึ้นอย่างมาก เวลาที่เรามองระบบสุริยะเราจึงไม่ควรมองแค่ดาวเคราะห์ทั้ง 8 ดวงเพียงอย่างเดียว แต่มองถึงวัตถุอันไกลโพ้นเหล่านี้ที่นักดาราศาสตร์เชื่อว่าพวกมันได้ซ่อนปริศนาสำคัญเกี่ยวกับระบบสุริยะในยุคแรกเริ่มเอาไว้ ที่มาข้อมูลและภาพ: NASA“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech